Terwijl we bijzonder weinig vertrouwen hebben in sociale media en veel Nederlanders zich zelfs zorgen maken wat er met hun persoonlijke gegevens gebeurt, delen we toch elke dag weer onze dagelijkse beslommeringen en gedachten op websites als Facebook, Instagram, Pinterest en Snapchat.

Privacyparadox

Het vertrouwen in deze bedrijven is laag, lager dan in de banken en in de overheid. Toch zit 64% van de Nederlanders elke dag op deze media, zo concludeert marktonderzoeksinstituut GfK na onderzoek in opdracht van marketingorganisatie DDMA. Bijna een derde post dagelijks berichten waarbij gegevens met een groot publiek worden gedeeld en rechtstreeks worden verwerkt in een algoritme waaruit conclusies over personen worden getrokken.

Nieuwsgierigheid naar de ander — of je bericht al leuk wordt gevonden — en het gemak waarmee Facebook, Pinterest en de andere websites kunnen worden gebruikt, zijn de belangrijkste redenen voor deze privacyparadox. Voor je het weet stuur je een reactie, deel je een bericht of sta je in de woonkamer van een oude liefde van de middelbare school.

Misstanden

Tegelijkertijd werpen deze websites hoge drempels op om de privacy aan banden te leggen. Zo zijn algemene voorwaarden omvangrijk en doorgaans onleesbaar. ‘Die worden niet gelezen’, zegt Edith Smit, hoogleraar Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en onderzoeker naar beïnvloeding en privacy-aspecten van gepersonaliseerde communicatie. ‘Als je alles leest, dan ben je een maand bezig’, zegt Smit.

Wie de algemene voorwaarden dan maar niet accepteert, krijgt geen toegang tot Facebook, WhatsApp of ander medium. Dat is voor veel mensen ook geen keuze. Voor velen dreigt in zo’n geval een sociaal isolement, omdat sociale contacten vaak via deze media lopen. ‘En echt mis gaat het niet’, zegt Smit. ‘Het enige wat we zien is dat als je via gmail een mail krijgt, de verzender later als vriend in Facebook wordt geopperd. Veel van die sociale media zijn aan elkaar gekoppeld. En hoe erg is het als je een bank krijgt aangeboden als je naar hypotheken zoekt?’

Ongenoegen

Toch is er ongenoegen. Niemand heeft het gevoel voldoende te profiteren van het delen van zijn gegevens, zo blijkt uit het onderzoek. Liefst 89% van de door GfK ondervraagden denkt dat het bedrijfsleven vooral voordeel haalt uit hun data. Zij geven aan dat ze meer controle willen over de manier waarop hun data worden gebruikt. Maar hoe doe je dat?

Alternatieven waar de privacy wel wordt gewaarborgd, zijn er nauwelijks. Een klein aantal grote partijen heeft de macht en bepaalt de regels. Volgens DDMA-directeur Diana Janssen biedt dit kansen voor bedrijven die het anders doen, zoals nieuwkomers. Die moeten wel gratis zijn, want slechts 9% is bereid voor Facebook of soortgelijke diensten te betalen.

Bron: FD 03-06-2016, artikel van Franka Rolvink Couzy